بارنامه نیز مانند پروفرما و اینویس و پکینگ لیست و …. یکی از اسناد حمل Shipping documents است. در ادامه با مجله اینترنتی ایلیار همراه باشید.
بارنامه عبارت است از سندی که حمل کننده یا نماینده وی پس از وصول کالا صادر می کند و حاکی از حمل کالای مورد معامله از یک نقطه به نام مبدأ به نقطه دیگری به نام مقصد با وسیله نقلیه مورد توافق مانند کشتی و یا ترکیبی از آن ها در مقابل دریافت کرایه حمل، می باشد.
بارنامه ( به انگلیسی Bill of lading ، فرانسوی connaissement ) به اختصار B/L یا B.L سندی است که توسط شرکت حمل و نقل صادر می شود و به عنوان سند اصلی در خرید و فروش خارجی حاکی از خرید یا فروش کالا شناخته می شود یا با تعریف دیگر بارنامه سند اصلى انتقال مالکیت کالا از فروشنده به خریدار است.
بعضی از بارنامه های قابل انتقال می باشند اما بعضی از بارنامه غیر قابل انتقال هستند. معمولا در بارنامه غیر قابل انتقال روی آن عبارت Non-negotiable درج می شود.
شما می توانید با توجه به انواع بارنامه ها اطلاعات دقیق تری در خصوص این بارنامه ها کسب نمایید.
بارنامه معمولا در سه نسخه اصل که عبارت ORIGINAL روی آن درج شده است و چند عدد کپی صادر می شوند که در روی نسخه های کپی عبارت copy درج می شود.بارنامه سندی است که دلالت برقرارداد حمل، تحویل و بارگیری و مالکیت کالا دارد و قابل معامله و قابل انتقال می باشد و اصلی ترین سند در تجارت بین المللی کالاست.
بارنامه قابل امضاء و پشت نویسی است و با توجه به نوع وسیله حمل تعیین می شود. به عبارت دیگر انواع بارنامه ارتباط کامل با انواع شیوه های حمل ونقل دارد.نوع بارو نظر صاحب کالا دررابطه با شیوه حمل ونقل مؤثراست و بر این اساس بارنامه های متفاوت وجود دارد که جزء اسناد حمل تلقی می شوند.
بارنامه سند اصلی انتقال مالکیت کالا از فروشنده به خریدار است، در اصطلاح بین المللی بارنامه کشتی را BILL OF LANDING و بارنامه کامیون را CMR می نامند.
نوع بارنامه با توجه به نوع وسیله مورد استفاده معین میشود.
بارنامه Bill Of Ladingبه عبارت دیگر، با توجه به این که کالاهای مختلف، با وسایل گوناگون حمل میشود، از بارنامههای متفاوتی استفاده میشود
که رایجترین آنها به شرح زیر است:
انواع بارنامه
- راهنامه (بارنامه) هوایی: حمل با هواپیما / بارنامه هوایی Airway Bill
- بارنامه دریایی/ کشتی BILL OF LADING
- راهنامه (بارنامه) راه آهن: حمل با قطار / بارنامه راه آهن
- راه نامه (بارنامه): حمل با کامیون/ بارنامه کامیون CMR
- بارنامه سراسری: حمل با کامیون ـ قطار ـ کشت / بارنامه سرتاسری Through Bill Of Lading
- رسید پستی Parcel Post Receipt
- بارنامه حمل دربست CHARTER PARTY BILL OF LADING
مندرجات بارنامه
- تعداد و علامت کالا MARK AND NUMBER
- تعداد کانتینر NO OF CONTAINERS
- شرح بسته ها و کالا ها DESCRIPTION OF PACKAGES AND GOODS
- وزن ناخالص کالا GROSS WEIGHT
- اندازه MEASUREMENT
- نام و آدرس فرستنده کالا SHIPPER
- نام و آدرس گیرنده کالا CONSIGNEE
- بندر مبدا بارگیری محموله PORT OF LOADING
- بندر مقصد حمل PORT OF DISCHARGE
- نام کشتی حمل OCEAN VESSEL NAME
بارنامه دریایی
این سند توسط شرکت حمل کننده بعد از دریافت کالا توسط محموله با بقیه اسناد حمل می شود.
بارنامه توسط شرکت کشتیرانی ارائه می گردد و معمولا در چند نسخه صادر می گردد ، در واقع بارنامه سند مالکیت کالا است ، بارنامه به نام هر کس می تواند صادر شود و آن را ناخدا یا نماینده ناخدا یا نماینده حمل می تواند امضا کند.
- در صورتی که در بارنامه عبارت RECEIVED FOR SHIPMENT درج شده باشد به این معنی است که کالا جهت حمل دریافت شده ولی به معنی بارگیری کالا در مبدا نیست .
در صورتی که ON BOARD روی بارنامه درج شود یعنی به طور قطعی کالا حمل گردیده است.
بارنامه دریائی سندی است که توسط شرکت کشتیرانی و یا نماینده آن درمقابل دریافت کالا جهت حمل صادر می گردد
در صورتی که بارنامه به صورت دریافت برای حمل RECEIVED FOR SHIPMENT صادر شده باشد حاکی از وصول کالا توسط شرکت کشتیرانی مربوطه بوده ولی نشانگر حمل قطعی کالا نمیباشد و در صورتی که کالا درکشتی مشخص جهت حمل به مقصد معینی بارگیری شود سندی که صادر می شود بارنامه ( آن بورد ) ON BOARD نام دارد .
در بارنامه کلیه شرایط حمل و همچنین مشخصات بار از قبیل وزن و حجم و نوع کالا و تعداد بسته ها ( نگله ) و نیز نام بندر مبدا بارگیری و بندر مقصد و نام کشتی به علاوه تاریخ حمل قید میگردد .
در صورتی که کرایه حمل در مبدا پرداخت شده باشد عبارت FREIGHT PAID)FREIGHT REPAID )و در حالتی که کرایه حمل در مقصد پرداخت گردد عبارت FREIGHT COLLECT یا FREIGHT TO BE PAID AT DESTINATION در بارنامه ذکر میگردد .
بارنامه قرارداد حمل کالا نیست ولی بیانگر آن است که قراردادی برای حمل کالا منعقد و یا موافقت جهت حمل محموله قبل از صدور بارنامه به عمل آمده است .بارنامه دریائی معمولا در چندین نسخه اصلی ORIGINAL صادر می گردد و از لحاظ در اعتبارات اسنادی درخواست می شود که کلیه نسخ اصلی که در اصطلاح به آن FULL SET می گویند با بانک معامله کننده اسناد ارائه گردد و چنانچه یکی از نسخ اصلی ارائه نشده باشد , بانک از معامله اسناد تحت اعتبار اسنادی مربوطه خودداری مینماید .
علت صدور بارنامه در چند نسخه اصلی , آن بوده است که در صورت مفقود شدن یکی از نسخ , صاحب کالا بتواند با ارائه نسخه دیگر کالای خود را از شرکت کشتیرانی دریافت دارد
و بانک معامله کننده اسناد , معمولا اسناد را در دو مجموعه جدا از هم پست مینماید تا در صورتی که یک مجموعه از اسناد دربین راه مفقود گردد مجموعه دوم به بانک گشایش کننده رسیده و آن بانک بتواند اسناد را بررسی و جهت دریافت کالا به خریدار ارائه دهد .
اگر کالای تحویل شده به کشتی از لحاظ ظاهری در بسته بندی خوب ارائه شده باشد و شکل ظاهری بسته نشانگر آسیب دیدگی آن نبوده و جمله ای دال بر هر گونه عیب و نقصی در بارنامه نباشد , این بارنامه را اصطلاحا بارنامه تمیز یا CLEAN می گویند .
بارنامه دریائی معمولا سند مالکیت کالا به شمار رفته و قابل معامله است و بنابراین کالا در مقصد توسط شرکت کشتیرانی تنها در صورت ارائه یک نسخه امضا شده اصلی ORIGINAL بارنامه تسلیم خریدار میگردد .
در بارنامه دریائی مشخصات زیر درج می شود
۱- نام و آدرس فرستنده کالا SHIPPER
۲- نام و آدرس گیرنده کالا CONSIGNEE
۳- نام بندر مبدا بارگیری PORT OF LOADING
۴- نام بندر مقصد تخلیه PORT OF DISCHARGE
۵- نام کشتی حمل کننده کالا OCEAN VESSEL
۶- شرح کالا DESCRIPTION OF GOODS
۷- تعدادبسته ها و وزن و حجم آن کالای مورد حمل NUMBER OF PACKAGES OR UNITS
۸- این که کالا در انبار کشتی بارگیری شده است که این موضوع با ذکر کلمه ON BOARD نشان داده می شود .
۹- ذکر این که کرایه حمل در مبدا پرداخت شده و یا این که در مقصد پرداخت می شود .
۱۰- تاریخ بارنامه
در صورتی که اعتبار اسنادی بارنامه ارائه شده به بانک معامله کننده اسناد پس از مدت ۲۱ روز از تاریخ حمل آن باشد , این نوع بارنامه را کهنه STALE مینمایند و بانک معامله کننده طبق ماده ۴۳ مقررات متحد الشکل اعتبارات اسنادی ( بروشور ۵۰۰ اطاق بازرگانی بین المللی ) , از قبول آن خودداری می نماید , مگر آنکه صراحتا در اعتبار تاریخ معین ذکر شده باشد .
۱۱- در بارنامه بهتر است کلمه SHIPPED استفاده شده باشد که حاکی از در راه بودن کالای موضوع بارنامه است و چنانچه عباراتی نظیر SINCE SHIPPED و یا RECEIVED FOR SHIPMENT قید شده باشد بانکها در اعتبارات اسنادی بایستی از قبول چنین نوع بارنامه هایی خودداری نمایند . البته طبق مقررات متحد الشکل اعتبارت اسنادی بارنامه دریایی دریافت جهت حمل مورد قبول نیست مگر آنکه به صراحت بارنامه حمل در وسیله نقلیه در خواست شده باشد . لذا بانکها باید با توجه به مقررات متحد الشکل اعتبارات اسنادی از قبول بارنامه دریایی دریافت جهت حمل Receveid for Shipment خودداری نمایند . لذا مشخص میشود که مقررات متحد الشکل بین بارنامه دریایی حمل بندر به بندر با حمل مرکب چند وجهه تفاوت قایل شده است و در حمل چند وجهه بارنامه تحویل برای حمل عملا پذیرفته شده در حالیکه در بارنامه دریایی بندر به بندر بارنامه تحویل برای حمل پذیرفته نیست مگر آنکه به صراحت در متن اعتباراسنادی ذکر شده باشد .
۱۲- در بارنامه قسمتی در نظر گرفته شده است تا نام فرد یا موسسهای نوشته شود که هنگام رسیدن کالا به مقصد باید به او اطلاع داده شود و این نکته با عبارت NOTIFY PARTY مشخص میگردد .
۱۳- در صورتی که کالا روی عرشه ON DECK حمل شده باشد , این موضوع روی بارنامه قید میگردد . در اعتبارات اسنادی , بانک معامله کننده اسناد طبق مقررات متحد الشکل اعتبارات اسنادی اطاق بازرگانی بین المللی مجاز به قبول چنین بارنامه ای نمی باشد مگر اینکه در متن اعتبار اسنادی مورد بحث صراحتا چنین بارنامهای را قبول نموده باشد . اگر بارنامه دریایی حاکی از حمل کالا روی عرشه کشتی را یپوشاند . باید توجه داشت که پر خطرترین نوع حمل دریایی آن است که کالا روی عرشه کشتی حمل شود . بعضی از کالا ها مانند تیر آهن با توجه به ماهیت آن باید روی عرشه حمل شوند , به علاوه با توجه به حمل کالا به وسیله کانتینر معمولا کشتیهای کانتینر را روی عرشه حمل مینمایند .
تاریخ صدور بارنامه به دلایل زیر بایستی قید گردد
- الف : اگر مهلت حمل کالا در اعتبار اسنادی قید شده باشد تاریخ بارنامه نشان دهنده آن است که کالا به موقع حمل شده است یا خیر .
ب: اسناد اعتباری بایستی فورا پس از حمل به بانک کارگزار ارائه شود و حداکثر ۲۱ روز پس از تاریخ صدور بارنامه , فروشنده میتواند اسناد حمل را ارائه دهد , در غیر این صورت بانک از قبول اسناد حمل طبق مقررات متحد الشکل اعتبارات اسنادی اطاق بازرگانی بینالمللی خودداری مینماید چنین بارنامهای را که پس از ۲۱ روز از تاریخ صدور ارئه شده باشد , همان گونه که گفته شد در اصطلاح تجارت بینالمللی بارنامه کهنه یا بیات STALE می گویند
علت عدم قبول چنین بارنامه کهنه در اعتبارات اسنادی این است که اصولا اسناد حمل باید زودتر از حمل از کالا به دست خریدار برسد تا بتواند پس از طی تشریفات بانکی و گمرکی نسبت به ترخیص کالا در زمان معین از گمرک مقصد و در نتیجه فاسد شدن آن و یا خسارت دیدن آن شود . به علاوه هزینه انبارداری گمرک نیز به آن اضافه می گردد .
در موارد خاصی نیز که مدت مدیدی در گمرک میماند , احتمال متروکه شدن آن وجود دارد که با الزام فروشنده به تحویل اسناد حمل ظرف مدت مشخص شده , امکان بروز چنین مشکلاتی تا حد امکان کاهش خواهد یافت .
همان گونه که گفته شد بارنامه دریایی سند مالکیت کالا محسوب می شود , این سند معمولا به صورت قابل معامله و قابل انتقال صادر میگردد. بنابراین و با توجه به این خصوصیت , گیرنده کالا در صورتی که نام او در بارنامه باشد به یکی از سه صورت زیر صادر می گردد:
۱- ممکن است بارنامه به حواله کرد شخص معینی صادر شده باشد .در این صورت اصطلاح TO THE ORDER OF یا TO ORDER به کار برده می شود و در چنین حالتی شخصی که بارنامه به نام او ( یا به حواله کرد او ) صادر شده است می تواند با ظهر نویسی , آنرا به شخص دیگری منتقل نماید .
۲- ممکن است بارنامه به صورت حامل BEARER باشد که در این حال ارائه دهنده آن به شرکت حمل و نقل , مالک کالا شناخت می شود و در نتیجه چنین بارنامهای نیاز به ظهر نویسی ندارد .
۳- ممکن است بارنامه به حواله کرد شخص فروشنده کالا یا SHIPPER صادر گردد. در چنین حالتی فروشنده کالا باید بارنامه را به صورت سفید BLANK ارائه کند و یا عهده خریدار کالا ظهر نویسی نماید تا مالکیت کالا به خریدار منتقل گردد. چنانچه خریدار کالا که نام وی در ظهر نویسی توسط فروشنده ذکر شده است بخواهد کالای موضوع بارنامه را به دیگری منتقل نماید باید او نیز بارنامه ظهر نویسی مجدد نماید تا قابل انتقال به شخص ثالث باشد ولی چنانچه بارنامه به صورت سفید BLANK ظهر نویسی شده باشد برای انتقال آن نیاز به ظهر نویسی مجدد نمی باشد .
اگر سند حمل، قابل انتقال بود و به عنوان سند مالکیت محسوب شود، بارنامه نامیده شده و اگر این ویژگی را نداشته باشد، راهنامه مینامند مانند اسناد حمل هواپیما و راه آهن و حمل با کامیون که CMR است. توضیح آن که امروزه، اصطلاح بارنامه برای حمل هوایی و راه آهن و کامیون نیز به کار برده میشود.
بارنامه CLEAN چیست
اگر کالایی که برای حمل به کشتی داده می شود از لحاظ ظاهری و بسته بندی سالم باشد این بارنامه را CLEAN می نامند.
وضعیت پرداخت کرایه حمل در بارنامه ها به دو صورت زیر است
- FREIGHT PREPAID یعنی کرایه حمل در مبدا حمل پرداخت شده است
- FREIGHT PAYABLE AT DESTINATION کرایه حمل در مقصد پرداخت خواهد شد
بارنامه هوایی AIR FREIGHT NOTE, AIR WAY BILL
در بارنامه هوایی اطلاعات زیر درج می گردد:
- تاریخ پرواز
- شماره پرواز
- مهر پرواز
- شماره بارنامه
و بارنامه هوایی برای شرکت صادر کننده FOR CARRIER و برای گیرنده کالا FOR CONSIGNEE و فرستنده کالا FOR SHIPPER صادر می گردد.
بارنامه سراسری THROUGH B/L
بارنامه سراسری به این معنا است که از مبدا ترخیص تا گمرک مقصد کالا توسط چند نوع وسیله حمل و نقل ارسال می گردد
بارنامه راه آهن RAIL WAY BILL
این نوع بارنامه ها غیر قابل معامله و انتقال است. کالاهایی که بارنامه راه آهن دارند یاز این سه مرز زیر دریافت می شوند
- کالاهایی که از اروپا به ترکیه و سپس از طریق مرز رازی وارد ایران می شود
- کالاهایی که از اروپا از طریق ترانزیت به شوروی حمل می شوند و از مرز جلفا وارد ایران می شوند
- کالاهایی که از مرز میرجاوه به زاهدان می روند
بارنامه دربست CHARTER B/L
هنگامی که وسیله حمل را شخص ثالثی اجاره کند بارنامه به صورت چارتر صادر می گردد
برای اطلاع از صحت بارنامه خود می توانید با گروه بازرگانی ابراهیمی مشاوره نمایید.
انواع بارنامه
۱- بارنامه مقید Dirty B/L
نشان دهنده این است که محموله دریافتی دارای عیب و نقص بوده است.به این بارنامه Clause B/L و یا Foul B/L نیز گفته میشود.
۲- بارنامه شخص ثالثThirt Party B/L
در این بارنامه shipper شخصی غیر از ذینفع می باشد، بنابراین برای خریدار ناشناخته است و بانکها معمولا از پذیرش چنین B/L خودداری می کنند.
۳- بارنامه دربست Charter Party B/L
این بارنامه دال بر اجاره دربست کشتی توسط صاحب کالا می باشد.و معمولا برای حمل کالاهای فله استفاده میشود.
۴- بارنامه قابل معامله و انتقال Negotiable B/L
بارنامه باید به حواله کرد ( To Order ) صادر شده باشد بارنامه قابل معامله و قابل انتقال است. دارنده این بارنامه می تواند کالا را از شرکت حمل کننده تحویل بگیرد.
۵- بارنامه غیر قابل معامله و انتقال Non Negotiable B/L
بارنامه مستقیم بارنامه ای است که به نام شخص معینی صادر شده باشد و شرکت حمل کننده محموله را در مقصد فقط به آن شخص تحویل خواهد داد، بانکها از پذیرش اینگونه بارنامه ها امتناع می کنند.
۶- بارنامه آن بورد On Board B/L
این بارنامه دال بر آن است که کالا در کشتی جا داده شده است و حتما با آن کشتی حمل خواهد شد و اطمینانی برای طرفین معامله خواهد بود.
۷- بارنامه آن دک On Deck B/L
این بارنامه دال بر آن است که کالا در خن کشتی جا داده نشده است بلکه روی عرشه کشتی قراردارد و بسته به نوع کالا آسیب پذیر است. بانکها از پذیرش اینگونه بارنامه جلوگیری می کنند.
۸- بارنامه پشت سفید یا ملخص Short Form B/L
همان بارنامه معمولی است که مقررات مربوطه به صورت مفصل در ظهر آن درج نشده است. لیکن شرایط و مقررات حاکم بر بارنامه بر روی آن نوشته شده است.
۹- بارنامه سراسری ( Throught B/L )
زمانی که برای انتقال کالا از مبداء به مقصد لازم است از چندین نوع وسیله حمل استفاده شود اولین شرکت حمل کننده اقدام به صدور بارنامه سراسری می نماید و خود او ترتیب سایر وسایل حمل را می دهد. این بارنامه قابل معامله و انتقال می باشد.
۱۰-بارنامه موقت ( Mate Receipt B/L )
در واقع رسید باری است که نماینده کاپیتان کشتی هنگام تحویل بار تسلیم صاحب کالا می نماید.این رسید سند کالا نبوده اما در مرحله اخر بارگیری، بارنامه قابل معامله بر اساس همین رسیدها صادر می گردد.
۱۱- کالا آماده حمل (Receive For Shipment)
در روی بارنامه موقت جمله بالا درج می شود و آن دال بر این است که کالا برای حمل تحویل گرفته شده است لیکن در خن کشتی جا نگرفته است معمولا در هنگام جنگ که تاریخ قطعی حمل کالاهای تحویل شده به کشتیرانی معلوم نیست این نوع رسید صادر می گردد. بانکها از پذیرش چنین بارنامه ای خودداری می کنند.
۱۲- بارنامه بیات Stale B/L
ذینفع از تاریخ صدو ر بارنامه ۲۱ روز فرصت برای اریه اسناد به بانک دارد چنانچه بارنامه پس از مهلت مذکور ارائه گردد، ان بارنامه بیات و یا کهنه خوانده میشود مگر مدت اعتبار افزایش یافته باشد.
انواع ظهر نویسی در بارنامه
این ۴ نوع ظهر نویسی، ترم هایی از ظهرنویسی بارنامه هستند که که بسیاری از افرادی که در بازرگانی و تجارت بین الملل فعالیت دارند از آن اطلاعات کافی ندارند.
- بارنامه ای که بصورت Received for shipment ظهر نویسی شده
- بارنامه ای که بصورت Shipped on board ظهر نویسی شده
- بارنامه ای که بصورت Clean on board ظهرنویسی شده
- بارنامه ای که بصورت Clean shipped on board ظهر نویسی شده
بارنامه ای که بصورت Received for shipment ظهر نویسی شده
این نوع بارنامه تایید می کند که carrier کانتینرها را در بندر برای بارگیری روی یک کشتی خاص و یا وسیله حمل نقل دریایی تحویل گرفته. این نوع بارنامه به این معنی نیست که کانتینر یا کانتینر ها روی وسیله حمل قرار گرفته اند.
بارنامه ای که بصورت Shipped on board ظهر نویسی شده
این نوع بارنامه تایید می کند که carrier کانتینر یا کانتینرها را دریافت کرده و آن ها را روی کشتی یا وسیله حمل دریایی بارگیری کرده است. این نوع بارنامه دقیقا تایید می کند که کانتینر ها بارگیری شده اند.
بارنامه ای که بصورت Clean on board ظهر نویسی شده
این نوع بارنامه عمدتا برای کالا و محموله های غیر کانتینری صادر می شود که روی کشتی های فله بر یا کشتی های با کاربری مختلف (multy-purpose vessels) بارگیری می شوند.
در بازرگانی، این نوع بارنامه تایید می کند که محموله در شرایط مناسب و سالم تحویل carrier شده است.
با صدور این بارنامه، صاحب کشتی، carrier، یا forwarder مسئول هر نوع خسارتی هستند که گیرنده بار در حین تخلیه بار متوجه آن شود.
نکته دیگری که وجود دارد این است که در بارهای کانتینری، این نوع بارنامه قابل قبول نیست و تحت گارانتی زنجیره حمل قرار نمی گیرد مگر در شرایط خاص. چراکه در بار کانتینری، carrier نمی داند چه باری در کانتینر وجود دارد و از شرایط سلامت آن مطلع نیست.
همچنین این موضوع بسیار اهمیت دارد که افرادی که در پروسه خرید در بازرگانی و تجارت بین الملل درگیر هستند، از پیامد های صدور بارنامه ای که بصورت Clean on board ظهر نویسی شده، مطلع باشند.
بارنامه ای که بصورت Clean shipped on board ظهر نویسی شده
بارنامه ای که بصورت Clean shipped on board یا Shipped clean on board ظهر نویسی شده، اساسا شبیه به بارنامه Clean on board است تنها تفاوت اندکی در باز کردن اعتبار اسنادی در پروسه بازرگانی وجود دارد و خیلی در بازرگانی و تجارت بین الملل از این نوع ظهر نویسی در بارنامه استفاده نمی شود.