بیمه حمل و نقل کالا

بیمه حمل و نقل کالا عمومی یک قرارداد کلی است که بین بیمه ‌گر و بیمه گذار منعقد می‌گردد و در آن شرایط اصلی بیمه و رئوس کلی حقوق و تعهدات طرفین معین می‌شود. لکن مشخصات محمولات و نحوه حمل آنها زمانی به اطلاع بیمه گر می‌رسد که بیمه گذار اقدام به حمل کالا می‌نماید. قراردادهای بیمه حمل و نقل کالا ترانزیت (عمومی) قرارداد بیمه ‌ای می‌باشند که برای بیمه نمودن کالایی که از کشوری خارجی حرکت کرده و به کشور خارجی دیگری می‌روند استفاده می‌شود.

می توان گفت بیمه باربری قدیمی ترین رشته در بیمه های بازرگانی است.

چنانچه در جریان حمل کالا از نقطه ی مبدا به نقطه دیگر ، در نتیجه وقوع حادثه ، کالاها از بین برود یا خسارت وارد شود این بیمه نامه زیان وارد شده را جبران می نماید . بیمه باربری راه حلی مطمئن برای از بین بردن ریسک های احتمالی است.

بیمه نامه های باربری را به سه طریق می توان دسته بندی کرد ۱- بیمه باربری دریایی۲- بیمه باربری زمینی ۳- بیمه باربری هوایی
هدف از این بیمه نامه حفظ منافع صاحبان کالا- تجار – وارد کنندگان و در نهایت حفظ منافع ملی است
گروه های اصلی بیمه باربری شامل داخلی – وارداتی- صادراتی – ترانزیتی
در صورتیکه حوادثی همچون آتش سوزی – انفجار – صاعقه برای وسیله حمل مورد نظر اتفاق بیفتد این بیمه نامه خسارت وارد شده را جبران می نماید

یکی از مدارک پایه جهت ثبت سفارش بیمه نامه می باشد.

از مدارک پایه ای برای گشایش اعتبار نیز بیمه نامه باربری می باشد. 

بیمه نامه خطرات حمل و نقل را تحت پوشش قرار می دهد.

کلیه اشخاص حقیقی یا حقوقی که کالایی را از یک کشور به یک کشور دیگر (غیر از ایران)حمل میکنند به این بیمه نامه نیاز دارند.

تعریف بیمه و بیمه حمل و نقل کالا

بیمه در لغت به معنای اطمینان و ضمانت یا حفظ و نگهداری در برابر خطرات احتمالی که بیم وقوع آن می رود.

بیمه مشتق از کلمه هندی bimea به معنای ضمانت است

بیمه در اصطلاح حقوقی: توزیع و تحمیل خسارات و زیان ناشی از حادثه معین یا غیر معین اتفاقی یا حتمی برای فرد یا افراد یا اموال و یا  اشیا به عهده شخص غیر متضرر.

ماهیت حقوقی عقد قرارداد بیمه

در عقد بیمه، رابطه حقوقی که بین بیمه گزار و بیمه گر به وجود می آید و منشا تعهد است. بیمه گر متعهد است تحت شرایط معینی در صورت بروز حادثه از بیمه شده رفع زیان کند.

بیمه جز عقودی است که هیچ یک از طرفین حق فسخ آن را ندارند.

بیمه مورد استفاده در واردات کالا، بیمه باربری است.

شرایط و فرآیند فسخ بیمه نامه

در برخی مواقع، صدور بیمه نامه های حمل و نقل عمومی (بیمه ‌نامه‌های باربری داخلی، خارجی و ترانزیت) بدلیل تعداد بالای تکرار آن مقرون به صرفه نمی‌باشند؛ به عنوان مثال، شرکت واردکننده قطعه خاصی که سالیانه چندین پارت کالا را وارد کشور می‌کند، تکمیل فرم بیمه نامه های عمومی برای هر بار ورود کالا کاری زمانبر و سخت می‌باشد. در این موارد، از بیمه نامه های عمومی که قراردادی است میان بیمه ‌گر و بیمه گذار استفاده می‌شود. از طرفی می‌توان مدت اعتبار را از دیگر وجوه تمایز میان بیمه ‌نامه با قرارداد دانست؛ بیمه نامه‌ها معمولاً یکساله می‌باشند ولی برای قرارداد محدودیت زمانی وجود ندارد.

بیمه حمل و نقل کالا عمومی یک قرارداد کلی است که بین بیمه ‌گر و بیمه گذار منعقد می‌گردد و در آن شرایط اصلی بیمه و رئوس کلی حقوق و تعهدات طرفین معین می‌شود.

لکن مشخصات محمولات و نحوه حمل آنها زمانی به اطلاع بیمه گر می‌رسد که بیمه گذار اقدام به حمل کالا می‌نماید. با صدور چنین قراردادهایی کلیه حمل و نقل‌هایی که بیمه گذار در آینده انجام می‌دهد تحت پوشش بیمه قرار می‌گیرد مشروط به اینکه بیمه گذار مشخصات و نحوه حمل کالا و وسیله حمل، مبدا و مقصد و بطور کلی آنچه که در بیمه نامه پیش‌بینی نشده و احتیاج به تصریح دارد قبل از حمل به اطلاع بیمه ‌گر برساند تا بیمه گر نسبت به صدور گواهی بیمه اقدام نماید.

بدیهی است این اطلاعات می‌بایست قبل از شروع حمل به اطلاع بیمه گر برسد مگر اینکه ترتیب دیگری در قرارداد مورد توافق قرار گرفته باشد.

قرارداد بیمه حمل و نقل کالا را می‌توان به ۲ دسته تقسیم‌بندی نمود:

• عمومی: در این نوع قراردادها، پوشش و سرمایه مورد بیمه مشخص نمی‌باشد. در این حالت، گواهی بیمه صادر می‌گردد.

• غیر عمومی: در این نوع قراردادها، پوشش و سرمایه مورد بیمه مشخص می‌باشد. در اینصورت نیازی به صدور گواهی بیمه نمی‌باشد ولی می‌بایست گواهی حمل به ازای هربار حمل کالا صادر نمود.

قراردادهای بیمه حمل و نقل کالا ترانزیت (عمومی) قرارداد بیمه ‌ای می‌باشند که برای بیمه نمودن کالایی که از کشوری خارجی حرکت کرده و به کشور خارجی دیگری می‌روند استفاده می‌شود.

قراردادهای بیمه حمل و نقل کالا ترانزیت (عمومی) را می‌توان به ۲ دسته زیر تقسیم‌بندی نمود:

عبوری: کالا لزوماً‌ ازداخل ایران گذر کند.

غیرعبوری: کالا از مرز ایران گذر نکند.

کالایی که توسط اشخاص حقیقی یا حقوقی در داخل کشور از شهری به شهر دیگر جابجا می‌شوند، تحت عنوان بیمه های داخلی تحت پوشش بیمه قرار می‌گیرند.

تقسیم بندی بیمه بر اساس طریقه حمل

• بیمه حمل و نقل زمینی
• بیمه حمل و نقل دریایی
• بیمه حمل و نقل هوایی
• بیمه حمل و نقل مرکب

مخاطبین بیمه

کلیه اشخاص حقیقی یا حقوقی که کالایی را از یک کشور به یک کشور دیگر (غیر از ایران)حمل میکنند به این بیمه نامه نیاز دارند.

بیمه حمل و نقل کالا

تقسیم بندی بیمه بر اساس نوع پوشش خسارتی بیمه

با توجه به شرایط مندرج در بیمه نامه ممکن است خطرات در یکی از سطوح ذیل مورد پوشش قرار گیرد:

بیمه باربری در سه گروه A،B،C طبقه بندی می شوند.

• بیمه با شرایط تمام خطر  ALL RISKS
• بیمه با شرایط B
• بیمه با شرایط C
• بیمه با شرایط خسارات کلی  TOTAL LOSS

شرط تلف کامل کالا (Total Loss)
از بین رفتن و تلف شدن کامل محموله مورد بیمه در یک مرحله که در اثر غرق شناور، سقوط هواپیما و یا آتش‌سوزی وسیله حمل کالا به وجود آید.

پوشش کلوز A

این نوع بیمه کاملترین نوع بیمه حمل و نقل است و بیشتر برای کالاهای حساس و آسیب پذیر مورد استفاده قرار می‌گیرد و کلیه خطرات به جز موارد استثنا شده را شامل می‌شود.

گروه A بالاترین پوشش بیمه ای را دارد.

استثنائات (مواردی که از شمول بیمه خارج می باشند) عبارتند از:

اشعه یون ساز و آلودگی مواد رادیواکتیو ناشی از هرگونه سوخت یا فضولات هسته‌ای

عدم قبول ورود کالا از طرف بیمه ‌گذار و یا ممانعت از ورود کالا توسط کشور وارد کننده کالا

سوء عمل آزادی بیمه ‌گذار که منجر به خسارت یا تلف مورد بیمه شده باشد

نشست و ریزش عادی مورد بیمه و خطرات مشابه به آنها مانند کسری عادی وزن و فرسودگی و پوسیدگی

تلف، آسیب یا هزینه ناشی از ناکافی و نامناسب بودن بسته‌بندی یا آماده‌سازی مورد بیمه

تلف، آسیب یا هزینه ناشی از عیب ذاتی یا ماهیت مورد بیمه

تلف، آسیب یا هزینه ناشی از کاربرد هر نوع سلاح جنگی که با انرژی، شکست هسته‌ای یا واکنش مشابه دیگر یا نیرو و ماده رادیواکتیو کار کند

عدم قابلیت دریانوردی کشتی یا کرجی یا مناسب بودن کشتی، کرجی، وسیله حمل، کانتینر یا لیف وان جهت حمل سالم مورد بیمه

خطرات جنگ، اعتصاب، شورش، بلوا، تروریسم، جز استثنائات بیمه‌ نامه می‌باشد و درصورتی ‌که توافقی بین بیمه‌ گر و بیمه ‌گذار انجام پذیرد این خطرات می‌تواند تحت پوشش قرار گیرد.

پوشش کلوز B

پوشش خساراتی بیمه  ناشی از

1. زلزله و آتشفشان
2. ورود آب دریا به محفظه کالا و کانتینر
3. و بقیه موارد که در کلوز C آمده است

در بیمه با شرط B بیمه ‌گر متعهد جبران کلیه خطراتی که در کلوز C تحت پوشش می‌باشد بانضمام خسارات ناشی از خطرات بشرح زیر می‌باشد:

زلزله، آتشفشان یا صاعقه
ورود آب دریا‌، دریاچه یا رودخانه به کشتی‌، شناور، محفظه کالا، کانتینر و یا لیفت وان
از بین رفتن کامل هر بسته کالا در کشتی یا شناور و تلف کلی هر بسته به علت سقوط در هنگام بارگیری و یا تخلیه کشتی و یا شناور

به دریا افتادن کالا از روی عرشه کشتی

ضمنا در بیمه کالا به شرط B علاوه بر خطرات مذکور در کلوز B خطرات عدم تحویل، دزدی، ‌دله دزدی، سائیدگی، زنگ زدگی، نشست، شکست، لب پریدگی، کج شدن، خراشیدگی و ضربه دیدگی و خسارت ناشی از چنگک، ریزش کسری نیز پذیرفته می‌شود.

پوشش کلوز C

کلوز C با‌عدم تحویل: به ازای پرداخت درصد در نظر گرفته شده برای این مورد، در صورتی‌که کالای بیمه شده بنا به دلایل نامعلوم به دست گیرنده نرسد، بیمه‌ گذار می‌تواند ادعای خسارت کند.

کلوز C بدون عدم‌ تحویل: در صورتی‌ که کالای بیمه شده به دست گیرنده نرسد، بیمه تعهدی نسبت به پرداخت خسارت ندارد.این بیمه مشمول خطرات بشرح زیر می باشد:

خطرهای تحت پوشش کلوز C

حق بیمه با شرایط B  ۳% ارزش هر بسته است.

پوشش خساراتی  بیمه ناشی از

1. آتش سوزی یا انفجار
2. غرق شدن و یا واژگون شدن و برخورد با کف دریا
3. برخورد کشتی با هر جسم خارجی به غیر از آب
4. تخلیه کالا در بندر اضطراری
5. فدا کردن کالا در جریان خسارت عمومی
6. به دریا انداختن کالا جهت سبک سازی کشتی

حق بیمه با شرایط C ۲٫۵۵ مبلغ بیمه شده می باشد

استثنا در بیمه های سه کلوز بالاA,B,C 

این بیمه به هیچ وجه شامل خطرات زیر نمی شود:

1. آسیب و هزینه ناشی از سو عمل ارادی بیمه گزار
2. کسر عادی وزن و یا حجم و یا فرسودگی و پوسیدگی
3. هزینه ناشی از نامناسب بودن بسته بندی
4. آسیب یا هزینه ای که علت اصلی آن تاخیر باشد
5. عدم قابلیت دریانوردی یا  نامناسب بودن کشتی
6. آسیب ناشی از خطر جنگ ، توقیف یا ضبط یا مصادره ، اعتصاب

قسمتی از جدول پوشش بیمه شامل مندرجات ذیل است:

ردیف	نوع خط	شرط  A	شرط B	شرط C
۱	ورود آب به کشتی	*	*	–
۲	نامتناسب بودن بسته ها	*	–	–
۳	آلوده شدن در اثر مجاورت با کالای دیگر	*	–	–

مواد غذایی، ریسک آلوده شدن در اثر مجاورت با کالای دیگر را دارد.بنابراین در مورد واردات مواد غذایی برای کاهش خطرباید،بیمه نامه A را انتخاب کرد.

عوامل طبقه بندی بیمه باربری، وسیله حمل، مبدا و مقصد، پوشش بیمه ای می باشد.

انتخاب گروه بیمه در بیمه باربری بستگی به نوع کالا دارد.

شرایط بیمه نامه

شرایط عمومی یا متن بیمه نامه در واقع مفاد قرارداد فیمابین بیمه گر و بیمه گذار بوده که به امضای بیمه گر رسیده و تحویل بیمه گذار می گردد.

کلیه جزئیات بیمه نامه به مانند پوششها،استثنائات،وظایف و تعهدات بیمه گر و بیمه گذار،مهلت اعلام خسارت،مرجع حل اختلاف و سایر موارد در آن درج گردیده است.شرایط عمومی بسته به نوع بیمه نامه صادره می تواند یک یا چندین صفحه باشد و همچنین شرایط عمومی در هرنوع بیمه نامه ثابت می باشد.

شرایط خصوصی بیمه نامه شامل نام و نشانی بیمه گذار،موضوع مورد بیمه،محل مورد بیمه،سرمایه مورد بیمه،فرانشیز،کلوزها(شروط)،حدود غرامت،حق بیمه،نحوه پرداخت حق بیمه و تمام اطلاعاتی است که جهت صدور یک بیمه نامه ضروری بوده و از فرم پرسشنامه تکمیل شده توسط بیمه گذار اخذ گردیده است.

تقسیم بندی بیمه بر اساس مبدا و مقصد از لحاظ جغرافیایی

1. بیمه حمل و نقل خارج از کشور
   1. بیمه وارداتی
   2. بیمه صادراتی
   3. بیمه ترانزیت
2. بیمه حمل و نقل داخل کشور
   1. بیمه نامه های عمومی
   2. بیمه نامه با پوشش باز
   3. بیمه نامه های ساده

• بیمه وارداتی: مبدا حرکت خارج و مقصد ایران است
• بیمه صادراتی: مبدا ایران و مقصد خارج از ایران است.
• بیمه ترانزیت: مبدا و مقصد خارج از ایران است و فقط ایران در مسیر حمل و نقل قرار دارد.
• بیمه داخلی: مبدا و مقصد داخل ایران است.

بیمه باربری کالا

مدت اعتبار بیمه نامه باربری صادراتی و وارداتی

اصولا شرایط بیمه به صورت انبار به انبار WAREHOUSE TO WAREHOUSE بوده ولی نقطه شروع طبق اینکوترمز بستگی به نوع خرید دارد .

در شرایط خرید EX-WORKS تعهدات بیمه گر از انبار فروشنده شروع می شود.

در شرایط خرید FOB و  CIF تعهد بیمه گر از زمانی که کالا از جرثقیل نرده های کشتی عبور می کند ، شروع می شود.

مدت زمان انقضا بیمه ۶۰ روز از تاریخ تخلیه کامل از کشتی یا ورود کالا به مرز زمینی

مدت زمان انقضا بیمه ۳۰ روز از تاریخ تخلیه کالا در فرودگاه مقصد.

آیا می دانید، بیمه باربری در مراحل واردات L/C (اعتبار اسنادی) چه زمانی انجام می گیرد:

مراحل واردات L/C

اخذ پروفرما Performa

ثبت سفارش

بیمه

بانک

ترخیص

پروسه مراجعه به شرکت بیمه و صدور بیمه نامه

نوع بیمه در واردات، بیمه باربری

مطالعه پوشش ریسک در بیمه نامه های باربری A،B،C

انتخاب بیمه با توجه به نوع کالای وارداتی

تهیه پیش نویس بیمه نامه توسط متقاضی

صدور بیمه نامه باربری

حق بیمه

حق بیمه واردات کالا از رابطه ذیل به دست می آید:

نرخ بیمه * مبلغ بیمه = حق بیمه

عامل مؤثر دیگر در محاسبه حق بیمه مبلغ بیمه می باشد.

ارزش کالا در( پرفرما Performa ) به صورت های F.O.B،FCA،CFR،CPT و… می باشد.

مبلغ بیمه با توجه به ارزش کالا در پروفرما، به صورت های ذیل محاسبه می گردد:

محاسبه مبلغ بیمه در Incoterms

ارزش کالا در Performa بر حسب (در Incoterms)	مبلغ بیمه
F.O.B	F.O.B+20% F.O.B
F.C.A	F.C.A|+20% F.C.A
C.F.R	C.F.R+10% C.F.R
C.P.T	C.P.T+10% C.P.T

نرخ حق بیمه

نرخ در بیمه باربری (واردات)به عوامل ذیل بستگی دارد:

-نرخ تعرفه بیمه مرکزی

-نوع کلوز بیمه A ،B، C

-وسیله حمل

-بسته بندی

-مبادی ورودی

توافق بین بیمه گر و بیمه گذار در قرارداد بیمه

عوامل مؤثر بر نرخ بیمه	درصد تخفیف نرخ بیمه
پرداخت حق بیمه نقدی	۱۰%
بسته بندی،در صورت حمل کالا با کانتینر از مبدا تا مقصد	۲۰%
مبادی ورودی، حمل کالا از مبادی خلیج فارس یا دریای خزر حمل گردد	۳۰%
شیوه واردات،غیر ازL/C:واردات بدون انتقال ارز (Cash) واردات در مقابل صادرات	۳۵%