خطوط کشتیرانی منظم
خطوط کشتیرانی LINER، به شرکت‌هایی اطلاق میشود که، دارای کشتی، و برنامه‌ی منظم حمل هستند، و میان بنادر معینی، تردد دارند. در خطوط منظم، کشتی، دریک مسیر معین، و با برنامه‌ی زمانی از پیش تعیین‌شده، کالا یا مسافر، حمل می‌کند.
مهم‌ترین بخش سازمانی در این شرکت‌ها، «اداره‌ی خط» است، که درواقع، مسولیت عملیات و سودآوری خط، همین‌طور، برنامه‌ی تردد کشتی‌ها، اداره‌ی نماینده‌گی‌ها، یا شعب خارج از کشور، و وظایفی مشابه را، برعهده دارد. اداره‌ی یک خط، وظیفه و کار دشواری است، و مستلزم تبادل انبوهی از اطلاعات، و تهیه‌ی اسناد حمل، برای صدها محموله، در هر سفر است.
خطوط منظم کشتیرانی، حمل‌کننده عمومی (Common carrier)، به‌حساب می‌آیند، و ممکن است، عضو یک کنفرانس، یا اتحادیه‌ی کشتیرانی باشند.
خط کشتیرانی، برنامه‌ی زمانی خود را، آگهی می‌کند، و به‌طور معمول، هر کالای مناسبی را، به‌شرط داشتن فضای خالی، قبول می‌کند. در خطوط منظم باری، بیشتر، کشتی‌های رو-رو (RO-RO)، کانتینربر (Container carrier)، و کالای عمومی (General cargo)، فعال هستند.
ویژه‌گی‌های خطوط کشتیرانی منظم (Liner)
۱ـ بنادر مبدا، بین سفر، و مقصد، از قبل مشخص شده است.
۲ـ برنامه‌ی سفر، زمان ورود و خروج، به، یا از بنادر، پیشاپیش، پیش‌بینی، و به عموم، اطلاع داده میشود.
۳ـ در خطوط منظم، تمام فضای بارگیری، به یک صاحب کالا، اختصاص نمی‌یابد، بلکه کالاهای متفاوت، متعلق به صاحبان مختلف، فضای انبارهای کشتی را، پر می‌کند.
۴ـ دریک مسیر، اغلب، چند کشتی، از یک شرکت، فعال هستند، و یکی پس از دیگری، با فواصل زمانی مشخص، بنادر موردنظر را، تحت پوشش قرار می‌دهند.
۵ـ کشتی‌های خطوط، در بنادر تحت پوشش، هر دو عمل تخلیه و بارگیری را، انجام می‌دهند.
۶ـ هزینه‌های جاری خطوط کشتیرانی، به‌مراتب، بیشتر از کشتی‌های اجاره‌ی سفری و زمانی است. خطوط کشتیرانی بزرگ، به‌منظور کاهش هزینه‌ها، سعی می‌کنند تا، تعداد بنادر تحت پوشش خود را، کاهش دهند.
۷ـ گرداننده‌گان خطوط کشتیرانی منظم، ممکن است صاحب کشتی، اجاره‌کننده‌ی کشتی، از صاحبان دیگر، یا خریدار فضای بارگیری، بر روی کشتی‌های خطوط دیگر، باشند.
مشتریان خطوط کشتیرانی، فرستنده‌گان کالا (shippers)، هستند.
۹ـ فرستنده‌گان کالا (shippers)، ممکن است بارفرابر (Freight forwarder)، حمل‌کننده‌گان بدون کشتی (NVOC) A non-vessel-operating carrier ، یا صاحب کالا باشند.
ـ درمقابل کشتی‌های دارای برنامه‌ی منظم (LINER)، کشتی‌های گذری TRAMP، هستند، که برنامه‌ی منظمی ندارند، و بین بنادر مشخص، رفت‌وآمد نمی‌کنند. از این کشتی‌ها، بیش‌ترف درحالت اجاره، یا اجاره‌ی دربست (CHARTER)، استفاده میشود.
اصطلاحات کشتیرانیحملکننده (Carrier)
به‌کسی گفته میشود که درقبال دریافت کرایه‌ی حمل، کالا یا مسافر را، از نقطه‌ای به نقطه‌ی دیگر، حمل کند. حمل‌کننده، به دو زیرمجموعه‌ی:
الف) حمل‌کننده‌ی عمومی Common carrier
ب) و حمل‌کننده‌ی خصوصی Private carrier
تقسیم میشود.
فرستنده‌ی کالا shipper
به شخصی گفته میشود که، کالا را برای خود، یا از جانب شخص دیگری، به‌منظور حمل دریایی، ارسال می‌کند.
گیرنده‌ی کالا Consignee
شخصی است که کالا، برای او ارسال میشود. گیرنده‌ی کالا، می‌تواند خریدار، کارگزار، یا نماینده‌ی خریدار باشد.
دریافت‌کننده Receiver
کسی است که در بندر تخلیه، کالا را از حمل‌کننده‌ی دریایی، تحویل می‌گیرد. برخی از صاحبان کالا، این کار را، خود به‌عهده می‌گیرند، و برخی دیگر، یک بارفرابر را، به این کار می‌گمارند.
Notify party
این عبارت، در قالب بارنامه های دریایی، یافت میشود، و منظور از آن، کسی است که باید توسط حمل‌کننده‌ی دریایی، از زمان ورود کشتی، مطلع شود، تا ترتیب دریافت کالا را، بدهد. این شخص، می‌تواند گیرنده، یا دریافت‌کننده‌ی کالا باشد.
اصطلاحات رایج در حمل ونقل کانتینری
FULL CONTAINER LOAD – FCL یک کانتینر پر
به کانتینری گفته میشود که، فقط حاوی کالای یک صاحب کالا باشد.
اغلب، منظور از FCL، وقتی است که فرستنده‌ی کالا، به اندازه‌ی یک کانتینر کامل، کالای قابل حمل دارد. دراین حالت، یک کانتینر (بارگنج)، از خط کشتیرانی گرفته، آن‌را با کالای خود پرکرده، و برای حمل، در اختیار شرکت کشتیرانی می‌گذارد.
حتی در مواقعی که کانتینر پر نشده باشد، منوط به این که فقط حاوی بار یک فرستنده باشد، «کانتینر پر» یا FCL، تلقی میشود. از لحاظ حمل‌کننده، هرگاه کانتینر، توسط فرستنده‌ی کالا، بارگیری و بارچینی شده باشد، نه توسط حمل‌کننده، یا پیمان‌کاران او، FCL نامیده میشود. دراین حالت، از نظر او، تفاوتی نمی‌کند که نصف، یا ربع چنین کانتینری پر شده باشد، یا تمام آن.
به‌همین دلیل است که در بارنامه های صادره، برای FCL، جمله‌ی «توسط فرستنده بارچینی و بارشماری شده است» SHIPPER’S LOAD, STOWED AND COUNT، درج می‌گردد.( این جمله، دارای اهمیت و توجه است و در آینده توضیحات کاملتری داده خواهد شد.)
LESS THAN A CONTAINER LOAD – LCL کم‌تر از یک کانتینر
به حالتی گفته میشود که بارچینی، یا به‌اصطلاح، پرسازی کانتینر، توسط حمل‌کننده انجام می‌گیرد. صرف‌نظر از این‌که مقدار کالا، کم‌تر، یا برابر ظرفیت یک کانتینر بوده باشد، یا این‌که در کانتینر، کالای دیگری، به‌طور مشترک، بارگیری شده باشد.
حتی درصورتی‌که حمل‌کننده، قیمت یک کانتینر را، به‌حساب مشتری بگذارد، ولی خود، آن را بارچینی و بارگیری کرده باشد، بازهم، گویی LCL تلقی می‌گردد و همین امر است که غالبا سبب سردرگمی نسبت به این اصطلاح یا عبارت می شود.
موضوع از نظر حمل کننده از آن جهت حائز اهمیت و تفاوت است که مسئولیت او نسبت به LCL به مراتب بیشتر است، زیرا به علت تقبل مسئولیت بارگیری کالا در بارگنج به هنگام تحویل آن نیز مسئول خسارت احتمالی خواهد بود.
به کانتینری گفته میشود که، کالاهای چند صاحب کالا، درآن تجمیع شده است.
CONTAINER YARD – CY محوطه کانتینری
منظور، فضا یا محوطه‌ای در داخل پایانه یا بندر، برای استقرار کانتینرها است، تا حسب مورد، به کشتی بارگیری شوند، یا روانه‌ی مقصدهای داخلی گردند. درچنین محل یا محوطه‌ای است که حمل‌کننده، یا نماینده‌ی او، کانتینر را از صادرکننده تحویل می‌گیرد، یا برعکس، بعد از تخلیه‌ی از کشتی، آن‌را به واردکننده، تحویل می‌دهند.
این عبارت، در اعتبارات اسنادی نیز، کاربرد دارد، و به این معنا است که، مسولیت حمل، یا تحویل و تحول کانتینر، در این محل، پایان می‌پذیرد.
CONTAINER FREIGHT STATION – CFS انبار یا ایستگاه کانتینرها
این مکان، درواقع، ناظر بر انباری است که در آن‌جا، محموله‌های متفرقه‌ی LCL ، به حمل‌کننده تحویل شده، تا برای صادرات، درداخل کانتینر جا گرفته، یا جهت تحویل به واردکننده، از کانتینر تخلیه میشود.
در بارنامه‌ی مربوط به محموله‌های کم‌تر از یک کانتینر، یا LCL، عبارت CFS درج می‌گردد، و حاکی از آن است که کالا، در چنین محل یا انباری، جهت بارچینی در کانتینر ، از فرستنده، تحویل گرفته شده، یا پس از بازکردن کانتینر ، و تفکیک محموله‌های آن، به گیرنده، تحویل می‌گردد.
مکانی است در بندر کانتینری، که در آن، کالای عمومی، درون کانتینر، باربندی، یا از آن تخلیه میشود. به‌طور طبیعی، در CFS، امکانات انبارداری، و جابه‌جایی کالای عمومی نیز، می‌باید وجود داشته باشد.
BREAK BULK
کالای بسته شماره، به‌صورت پاندل، یا نگله‌های متفاوت.
TRANSSHIPMENT تغییر وسیله‌ی حمل یا ترابری
این واژه، به‌طور معمول، به معنای تعویض کشتی، در یک بندر میان‌راهی است.
درمواقعی‌که، بارنامه‌ی TBL، توسط خط کشتیرانی صادر میشود، نماینده‌گی خط، باید ترتیب ترانسشیپ را بدهد. چنان‌چه، TBL، توسط متصدی‌حمل NVOCC ، یا بارفرابر (فورواردر)، صادرشده باشد، کارگزار او، باید این امر را برعهده گرفته، و ترتیب انتقال کالا، از یک خط، یا کشتی را، به خط، یا کشتی دیگر داده، هماهنگی‌های لازم را، به‌عمل آورده، و اطمینان حاصل نماید که مقام‌های بندری، مخالفتی با این تغییر وسیله‌ی حمل، به‌عمل نخواهند آورد.
STRIP استریپ (تخلیه داخل کانتینرها)
Strip یعنی بار از درون کانتینر تخلیه شده
استریپ خالی‌کردن، یا بیرون‌آوردن کالا از کانتینر، یا به‌اصطلاح، لخت‌کردن کانتینر
مراحل انجام عملیات استریپ
خدمات اسنادی:
۱-ارائه لیست جا به جایی به محوطه استریپ
۲-مراجعه صاحب کترخیص کار با در دست داشتن برگه جا به جایی
عملیات:
۳- فک پلمپ در حضور نماینده ی صاحب کالا
۴-خالی کردن بار با کارگر یا لیفتراک
۵- انتقال کانتینر خالی به دپو کشتیرانی
۶- تحویل رسید کانتینر
STUFFING استافینگ
Stuffing یعنی بار دوباره داخل کانتینر پر شده که توسط دستگاه های مجهز و نیروهای متخصص در پایانه های کانتینری و غیر کانتینری و انبارها انجام میشود
پرکردن، یا بارگیری کالا، در کانتینر
مراحل انجام عملیات استافینگ
صاحب کالا:
۱-ارائه نامه کشتیرانی به محوطه ی نگهدارنده ی کانتینر
۲-تحویل لیست رسوب کانتینر به واحد عملیات
واحد اسنادی:
۳-ثبت در سیستم اسنادی و زدن پذیرش
عملیات:
۴-مراجعه بار شمار وکشنده به ترمینال کانتینر خالی جهت انتقال کانتینر
در صورتی که کانتینرها سالم بود
۵-ثبت کانتینرهای ورودی دی سیستم هند هلد
۶-چیدمان بار درون کانتینر به شکل کارگری یا لیفتراکی
۷-چک کردن بار پس از تائید نماینده صاحب کالا و پلمپ محوطه و پلمپ کشتیرانی
۸-مراجعه به پورت اپراتور و قرار دادن کانتینر در لیست کشتی
۹-هماهنگی و تحویل کانتینر به پورت اپراتور و اخذ رسید با مهر
خدمات استافینگ بیشتر به جهت بارگیری کالا به منظور صادرات انجام می گردد
TEU – TWENTY FOOT EQUIVALENT UNIT معادل واحد ۲۰ فوتی
معیار احتساب کانتینر، اعم از ۲۰ یا ۴۰ فوت. در این شیوه‌ی محاسبه، براساس و معیار کانتینر ۲۰ فوت، محاسبه انجام میشود. به‌عنوان مثال، یک کانتینر ۴۰ فوت، برابر TEU × ۲ محاسبه میشود.
THC – TERMINAL HANDLING CHARGES هزینه‌های جابه‌جایی در پایانه
و منظور از ترمینال، یا پایانه، کل مجموعه‌ای است که، محل استقرار، جابه‌جایی، نگه‌داری، و بالاخره، تخلیه، یا بارگیری کانتینرها، در محوطه‌ی یک بندر است.
U.N. NUMBER
منظور، عددی است که توسط سازمان ملل متحد، برای طبقه‌بندی کالاهای خطرناک، در کتاب‌های IMO، اختصاص داده شده است.
مالکیت کانتینرها
کانتینر (بارگُنج)، از لحاظ مالکیت، به دو دسته‌ی کلی تقسیم می‌شوند:
الف) SHIPPER’S OWNED CNTR – SOC یا کانتینرهای متعلق به فرستنده
ب) CARRIER’S OWNED CNTR – COC یا کانتینر های متعلق به حمل کننده
هم کانتینر ۲۰ فوت و هم ۴۰ فوت ظرفیت بارگیری بیشتر از ۲۰ تن را دارند. اما باید در نظر داشته باشید که وزن بار با کانتینر از ۲۵ تن بیشتر نباشد. چون ترافیکی محسوب می شود. یا اگر بارگیری کردید می بایستی خریدار شما کالا را استریپ و حمل کند. ۴۰ فوت ظرفیت ۳۰ تن بار را نیز دار
