شناخت سیستم سوئیفت

بانک ها برای نقل و انتقالات پولی از پیام های شبکه ای انتقال وجوه استفاده می کنند که به اصطلاح به آن سوئیفت گفته می شود. شبکه سوئیفت کانالی ارتباطی کم هزینه،مطمئن، سریع و آسان برای ارسال وجوه و پیام های بانکی است.

پس تبادلات مالی جهان از طریق شبکه سوئیفت امکان پذیر بوده.

شبکه سوئیفت فرآیند تجاری برای تبادل وجوه بین خریدار و فروشنده را آسان کرده است.

بانک هایی که از شبکه سوئیفت استفاده می کنند دارای کد BIC هستند. این کد علامت شناسایی بانک ، در ارتباطات بانکی است.

کد سوئیفت متشکل از ۸ حرف یا عدد است

و برای تفکیک شعبه بانک، سه رقم به انتهای آن اضافه می شود، که این سه رقم شامل نام بانک و شعبه ی آن است. این کد سوئیفت ۱۱ رقمی نشان دهنده ی نام کشور، نام شهر، کد شعبه بانک است.

تفسیر کد سوئیفت (سوئیفت کد چیست؟)

سوئیفت کد ( Swift Code ) یک نوع علامت انحصاری برای شناسایی بانک ها است

این کد برای انتقال وجه بین بانک ها ، خصوصا انتقال وجه بین المللی و ارسال حواله ارزی استفاده می شود ، همچنین بانک ها با استفاده از بستر سوئیفت به یکدیگر پیغام می دهند.

کد سوئیفت از ۸ الی ۱۱ کاراکتر تشکیل شده است ، زمانی که کد سوئیفت ۸ رقمی داده میشود منظور بانک عامل مورد نظر است و شعبه را مشخص نکرده است.

چهار کاراکتر اول کد سوئیفت : معرف کد بانک است که تنها می تواند حروف باشد.

دو کاراکتر دوم : معرف کشور بانک است ، به طور مثال برای ایران IR است

دو کاراکتر سوم : کد موقعیت مکانی بانک است

سه کاراکتر آخر : کد شعبه بانک است که بدون این کد نیز شماره سوئیفت کامل است و این مورد انتخابی است

به طور مثال کد بانک اقتصاد نوین شعبه تهران به صورت ذیل است :

BEGNIRTHAFG

چهار کارکتر  اول یعنی BENG معرف بانک اقتصاد نوین است

IR معرف ایران است

TH معرف موقعیت مکانی یعنی تهران است

AFGمعرف کد شعبه است

برای مثال BKMTKRSE :

BKMT نشان دهنده نام بانک

KR: نشان دهنده کشور کره

SE: نام شهر سئول است

معمولا شعب اصلی با استفاده از XXX در انتهای این ۸ کاراکتر و سایر شعب با حروف و اعداد دیگر مشخص می شوند.

BKCHCNBJXXX شعبه مرکزی و BKCHCNBJ45A نام بانک چین در شهر شنزن است.

سوئیفت کد بانک های ایرانی سوئیفت کد

فروشندگان معمولا در فاکتور یا پروفرم علاوه بر شماره حساب، کد سوئیفت بانک هم درج می کنند.

در اکثر کشورها بانک ها از شبکه سوئیفت جهت گشایش، اصلاح، ابطال و سایر مکاتبات استفاده می کنند. در مورد اعتبارات استادی داخلی از روش پست و فکس استفاده می شود.

اعتبارات اسنادی داخلی به اعتبارات اسنادی اطلاق می شود که خریدار و فروشنده و مبدا و مقصد کالا همگی در یک کشور باشند. به طور کل شبکه ی سوئیفتی برای انجام اقدامات مربوط به اعتبار استفاده می گردد.

شروطی که باید در شرایط اعتبار در قالب پیام های سوئیفتی درج شود:

پیام های سوئیفتی با توجه به استاندارد تعریف شده بین المللی پذیرفته می شوند ، بانک ها با نصب نرم افزار سوئیفت و اتصال به سرورهای جهانی، از خدمات سوئیفت بهره می برند.

طرف صادر کننده پیام سوئیفتی نسبت به مفاد ذکر شده تعهد دارد . اگر پیام سوئیفتی بار مالی داشته باشد و از یک بانک به بانک دیگری ارسال شود ، بانک ارسال کننده متعهد پرداخت به طرف مربوطه خواهد بود.

تقسیم بندی پیام های سوئیفتی بر اساس استاندارد

به منظور سهولت در امر مخابره و دریافت پیام بین سـوئیفت و اعـضا با یکدیگر ، سوئیفت مبادرت به طبقه بندی پیام های مختلف در ده گروه صفر تا ۹ به شرح زیر کرده است که گروه صفر پیام های سیستمی بین اعضاء و سوئیفت و گروه یک  تا نه پیام های مالی بین اعضا هستند:

برای هر پیام سوئیفتی یک کد وجود دارد که این کدها در ۹ گروه طبقه بندی می شوند. به این کدهای سوئیفتی MT می گویند.

رقم اول کد سوئیفت مربوط به گروه است برای مثال ۱۰۳ در گروه اول و ۷۴۰ در گروه ۷م قرار دارد. هر کد سوئیفتی معرف یک پیام است.

گروه بندی پیام های سوئیفتی

گروه ۱: پیام سوئیفتی مربوط به پرداخت اشخاص و وصول چک
انتقال وجوه بین حساب مشتریان، اعلامیه چک، دستور عدم پرداخت چک و . . .

گروه ۲: پیام سوئیفتی مربوط به پرداخت بین بانکی
انتقال وجوه بین بانک ها و بین حساب های مختلف یک بانک.

گروه ۳: پیام سوئیفتی مربوط به معاملات ارزی و تبادلات ارزی
تأییدیه معاملات ارزی.

گروه ۴: پیام سوئیفتی مربوط بهرداخت های مربوط به روش بروات وصولی
وصولی ها.

گروه ۵: پیام سوئیفتی مربوط به بازار اوراق بهادار
سهام و اوراق قرضه.

گروه ۶: پیام سوئیفتی مربوط به خرید و فروش فلزات
بهاعتبارات

گروه ۷: پیام سوئیفتی مربوط بهاعتبارات اسنادی و ضمانت نامه ارزی
اعتبار اسنادی، ضمانت نامه.

گروه ۸: پیام سوئیفتی مربوط به چک های مسافرتی
تراولر چک.

گروه ۹: پیام سوئیفتی مربوط به مدیریت پرداخت های نقدی
صورت حساب، اعلامیه بدهکار و بستانکار.

گروه ۷ و گروه ۴ مربوط به فعالیت های بازرگانی هستند ، گروه اول در روش حساب باز و پیش پرداخت استفاده می گردد.

سوئیفت چیست

مزایای سوئیفت

  •  استاندارد
    قابلیت اطمینان
    امنیت
    سرعت
    کاهش هزینه ها
    قابلیت دستیابی
    تسویه سریع و هم زمان حسابها
رشد چشمگیر سوئیفت مرهون دارا بودن مزایای  فـراوان این سیستم برای بهره گیران در تسویه معاملات بین المللی است که مهم ترین آنها به شرح زیر است:
۱- استاندارد :
سیستم به نحوی طرح ریزی شده است که با ارسال پیام از طریـق شبکه سوئیفت امکان برقراری ارتباط بین رایانه های دو بانک و انجام کلیه مراحل حسابداری از قبیل عملیات بستانکاری و بدهکار کـردن حـساب های زیربط ، تهیه صورتحساب و صورت مغایرت بدون دخالت نیروی انسانی امکان پذیر بوده و روز کاری بعد کلیه اقلام باز حساب های ارزی مشخص و امکان رفع مغایرت ها  بـه طـورسریع فراهم خواهد بود . انجام این گونه عملیات به صورت (سنتی دستی) با چند ماه تأخیر استخراج می شود . از طرفی در سوئیفت پیام های بانکی استاندارد هستند و برای هر نوع امور بانکی یک پیام مشخص و تعریف شده است و کلیه  بانک های عضو سوئیفت ملزم هستند برای مخابره پیام از فرمت خاص استفاده کنند. همچنین کلیه ارزها در سیستم سوئیفت استاندارد و بین المللی  هستند.
پس می توان گفت مزایای استاندارد بودن عبارتند از:
الف – جلوگیری از سلیقه ای عمل کردن افراد در تنظیم متون پیام های بانکی.
‌ب –  شناسایی سریع پیام ها.
‌ج – جلوگیری از اتلاف وقت در تنظیم متن پیام های بانکی.
‌د – سرعت بخشیدن به تنظیم متن پیام های بانکی.
در استاندارد سازی پیام های بین بانکی برای سهولت کار و ایجاد نشدن استانداردهای جدید، سوئیفت استانداردهایی را که مؤسسات بین المللی از قبیل ISITC , ISDA , ICC , ISO ، ابداع کرده بودند، پـذیرفت و برای مـواردی کـه استانداردی وجود نداشت، استاندارد های جدید تهیه کرده است.
۲-  قابلیت اطمینان : 
طراحی سیستم سوئیفت به نحوی بوده که درصد اشتباه درآن بسیار اندک است و در صورتی که مشخـصه پیـام بـه طـور صحیح و مطـابق بـا استانداردها تنظیم نشود، سیستم از قبول آن خودداری می کند .
سوئیفت ادعا می کند که در حدود ۹۹/۹۹ درصد قابل اطمینان است.
علـت وجـودی ایـن  ادعـا مفقود نشدن یک پیام سوئیفتی از اول تأسیس در این شبکه اسـت . بنـابراین بـا حجم زیاد پیام ها قابلیت اطمینان به سیستم نزدیک به صد در صد است.
۳- امنیت:
 پیام های مبادله شده به صورت خودکار مخابره می شوند و متن پیام ها تا رسیدن به مقصد پراکنده و نامفهوم است و دسترسی به پیام هـا  توسـط افـرادغیرمجاز میسر نیست. از نظر امنیتی در مقایسه با  تلکس مزایای زیـر  را مـی تـوان  برشمرد:
الف – در سیستم رمزدهی تلکس چهار یا پنج عامل از قبیل بانک دریافت کننـده، تاریخ ارسال پیام، شماره ردیف پیام، مبلغ و نوع ارز در محاسبه رمز به کـار بـرده می شود. از این رو زمانی که پیام رمزداری در اختیار مشتری قرار می گیرد، رمز را محو می کند تا مشتری نتواند رمز را کشف کند، زیرا اگر کسی تا حـدود ی بـه علـم ریاضی آشنا باشد، با در دست داشتن چندین پیـام  رمـزدار مبادلـه شـده بـین دو بانک قادر به کشف رمز خواهد بود، ولی در سوئیفت ابتدا باید کلید رمز سوئیفت بــین دو کــارگزار رد و بــدل شــده باشــد و رمــز بــا بــه کــارگیری یــک الگــوریتم (Algorithm) پیچیده ریاضی که کلیه حروف پیام از آغاز تا پایان در محاسبه رمـز به کار گرفته می شوند، محاسبه و به پیام اضافه می کند و در مقصد سیـستم رمـزرا کنترل و در صورت صحت تأیید می کند. به عبارتی عمل رمزدهـی و کـشف رمـزبه صورت خودکار به وسیله سیستم انجام می گیرد. علاوه بر رمـز یـاد  شـده، رمـز دیگری نیز به وسیله سوئیفت به پیام اضافه می شود و نشان دهنده ی این اسـت که پیام تحویل شده کاملاً مطابق با پیام دریافتی بوده است.
ب – با استفاده از دستگاهی به نامEncriptor  در سایت سوئیفت مبـدأ پیـام  بـه هم ر یخته و از حالت خوانا بودن آن خارج می شود و در شبکه مخابراتی بین المللی قرار می گیرد و هیچ کس حتی اگر بتواند به پیام سوئیفتی دسترسی داشته باشد ،قادر به خواندن یا تغییر در پیام نخواهـد بـود و فقـط در سـایت سـوئیفت مقـصدپیام به وسیله دستگاه دیگری بـه نـامDecriptor  بـه طـور مـنظم اولیـه  کـه قابـل خواندن به وسیله ترمینال باشـد، در مـی آیـد ، در صـورتی کـه در تلکـس بـه ایـن صورت نبوده و اگر منبعی به خطوط مخابراتی دسترسی یابد، پیام قابل خوانـدن وتغییر دادن است. سیستم فقط توسط افراد مجاز در حدود اختیارات تعیین شـده قابل بهره برداری اسـت. بـه عبـارتی ورود بـه سیـستم  و تقـسیم وظـایف کـاربران توسط دو مسئول بانک که کلید اصلی توسط سوئیفت در اختیارشـان  قـرار گرفتـه است، اجازه ورود به سیستم و تعیین یک قسمت از دو قسمت کلید رمز کاربران را دارند . کاربران با دریافت هـر دو قـسمت کلیـد رمـز (Password) منحـصر بـه فرد از این مسئولان و قرار دادن آن در کنار هم اجازه ورود به شبکه سوئیفت و کار با آن را در حد اختیارات تعیین شده خواهند داشت. کلید رمـز کـاربر هماننـد امضای او است. به منظور جلوگیری از سوء استفاده های احتمالی اگـر رمـز کـاربری غلط وارد شود، سیستم برای آن کاربر قفل می شود و حداقل هر سه مـاه یـک  بـارکاربران اجبار به تغییر رمز خود دارند.
۴- سرعت:
 سرعت انتقال پیام در سیستم سوئیفت بسیار بالا است. ارسال پیام چند ثانیه بیشتر طول نمی کشد و به محـض ارسـال آن از طریـق  شـبکه سـوئیفت توسط آخرین امضای مجاز، بلافاصله پیام تحویل سوئیفت می شود، ولی در تلکـس این امر به سادگی ممکن نیست و در مواقعی که خط اشغال باشد، شا ید ساعت هـا طول بکشد . سوئیفت با دریافت پیـام  مـسئولیت تحویـل  فـور ی پیـام  بـه در یافـت  کننده را به عهده دارد و در صورتی که در ساعات کاری دریافت کننده پیام، بنا به علل خارج از کنترل سوئیفت، امکان تحویل پیام با یازده مراجعه به دریافت کننده در عرض ۵/۱ ساعت فـراهم نباشـد پیـام را بـه ارسـال کننـده عـودت مـی دهـد . مقررات سوئیفت اعلام می دارد هر عضو شبکه سوئیفت با ید حداقل در روزهـای کاری هشت ساعت آمادگی در یافت پیام را داشته باشد و اگـر از مقـررات عـدول کرد، باید به سوئیفت پاسخگو باشد.
۵- هزینه مخابره پیام:
هزینه مخابره پیام از طریق سیستم سوئیفت در مقایسه با سایر سیستم ها کمتر است و به صورت کاراکتری مورد محاسبه قرار مـی گیـرد .
هر چه تعداد پیام ارسال ی استفاده کنندگان بیشتر شود، هزینه هر پیـام  ارزان تـر می شود. در ضمن کارمزد دریافتی کـارگزاران بـرای  اجـرای پیـام هـای  سـوئیفتی و تلکس متفاوت است و تقر یباً کارمزد اجرای یک پیام سوئیفتی با توجه به ایـن  کـه نیاز به نیروی انسانی ندارد و توسط رایانه خوانده و اجرا می شود، بین یک دوم تا یک سوم کارمزد اجرای یک پیام تلکسی که نیروی انسانی می باید آن را اجرا کند ،است.
۶- قابلیت دست یابی:
سیستم سوئیفت به صـورت شـبانه روزی و بـدون تعطیلـی  خدمات ارا یه می دهد. به این معنی که در هر زمان و مقطعی تنظیم پیام و ارسـال آن برا ی کارگزار امکان پذیر است . پس بـه طـور کلـی سـوئیفت در کلیـه  ۳۶۵ روز سال و کلیه ۲۴ ساعت شبانه روز قابل دسترسی و مبادله پیام امکان پذیر است.
سازمان سوئیفت
سوئیفت یک مؤسسه تعاونی یا به عبارت ی دیگر یک مؤسسه غیرانتفاعی است کـه به بانک های عضو تعلق دارد و از سوی اعضا کنترل می شود و برای تـأمین اهـداف مشترک آنها طرح ریزی شده است، بالطبع از طرف اعضا با پرداخت حـق عـضویت و هزینه تعداد پیام ارسال تأمین مالی می شود و مدیریت آن را هم به عهـده اعـضا است. بـه اسـتناد مـاده ۱۴ اساسـنامه سـوئیفت، اعـضا ی ۲۵ نفـری هیـأت  مـدیره سوئیفت را بانک های عضو انتخاب میکنند و هر بانکی که بیش از ۵/۱ درصـد ازسهام سوئیفت را در اختیار داشته باشد، می تواند یک عضو هیأت مدیره را معرف کند. (میزان سهام اختصاصی هر عضو هـر سـه سـال یـک  بـار بـا توجـه بـه میـزان  پیامهای ارسال ی عـضو از طریـق  شـبکه تعیـین  مـی شـود ). اگـر عـضوی بـیش از ۶ درصد سهم سوئیفت را در اختیار داشته باشد، می تواند حـداکثر دو عـضو هیـأت  مدیره مع رف کند و کشورهایی که کمتر از ۵/۱ درصد سهام را دارند، مـی تواننـد  به طور مشترک به شرطی که تعداد سهام آنها بیش از ۵/۱ درصد شود ،یک عـضو هیأت مدیره معرفی کنند . سود عملیاتی این مؤسسه تعاونی بالطبع به اعضا تعلـق دارد و میباید بین اعضا تقسیم شود، ولی سوئیفت این عمل را انجام نمی دهـد  و سود حاصله را برا ی سرمایه گذاری مجدد و کاهش هزینه پیام سـوئیفتی در سـال بعد استفاده می کند.
استفاده کنندگان از سوئیفت
۱- اعضا: ادارات مرکزی بانک ها به عنوان اعضا شناخته می شوند که سـهام داران سوئیفت هستند . مثل اداره مرکزی بانک صادرات یا بانک ملی در تهـران کـه یـک  عضو و سهام دار هستند.
۲- اعضای فرعی: شعب خارج از کشور اعضا یا شرکت های فرعی که بـیش از ۹۰ درصد سهام آن متعلق به عضو باشد به عنوان اعضای فرعی پذیرفتـه  مـی شـوند . مثلاً شعب خارج از کشور بانک های ایرانی، که عضویت آن ها بعد از پذیرفته شدن بانک های ایرانی به عنوان عضو، تحت عنوان عضو فرعی پذیرفته شدند.
۳- شرکت کنندگان: اعضای غیر بانکی که در یکی از رشته های عملیات بانکی فعال هستند، مثل دلال های بورس که در رشته هـای مختلـف از قبیـل  خریـد  و فـروش ارز، سهام و امثالهم فعالیت دارند . اعضا و اعضای فرعی می توانند از کلیه خدمات سوئیفت بهره مند شوند . ولی شرکت کنندگان فقط می توانند یک نوع پیام خاص را با توجه به تخصصی که دارند، ارسال و دریافت دارند . به عبارتی اعـضا و اعـضای فرعی می توانند از کلیه امکانات سوئیفت بهره مند شوند، ولی شـرکت کننـدگان ازامکانات محدود با توجه به رشته تخصصی خود می توانند استفاده کنند.
شرایط پذیرش عضویت یک کشور در سوئیفت

قبل از اینکه پذیرش یک کشور در سوئیفت از سوی هیأت مدیره مورد بررسـی قرار گیرد، می باید پذیرش سه شرط زیر توسط کشور متقاضی به سـوئیفت اعـلام شود:
۱-  تأسیس سایت سـوئیفت (S.A.P): مـی بایـد در صـورت نیـاز  بـه راه انـدازی سایت در کشور متقاضی محلی به سوئیفت اجاره داده شود تا با هزینـه  خـود یـک  سایت سوئیفت در آنجا راه اندازی کند.
۲- معافیت مالیاتی: در ارایه گواهی مبنی بر معافیت از پرداخت مالیات ، چـون نرخ مالیاتی در کشورهای مختلف متفاوت است ،در صورت رعایت آن، با همه اعضا رفتار یکسان می شود.
۳-  خط انتقال دیتا: یک خط انتقال دیتا بین المللی به منظور انتقال پیام ها از سایت سوئیفت به خارج از کشور حداقل برای اجاره پنج ساله به هزینه سوئیفت می باید در اختیارش قرار داد.